Rafael i ogrody Villa Madama

Rafael i ogrody Villa Madama

Kilka lat po rozpoczęciu prac w Belwederze, w 1519 roku, zwrócono się do Rafaela o sporządzenie planów willi i przyległych do niej ogrodów położonych na zboczu Monte Mario.Prace, przerwane śmiercią Leona X, zostały podjęte w 1523 roku, kiedy kardynał Giulio wstąpił na tron papieski jako Klemens VII. Splądrowanie Rzymu w 1527 roku położyło im znowu kres, a kontynuował je dopiero architekt Antonio da Sangallo. Trudno jest dziś powiedzieć, co w tych ogrodach przetrwało z myśli Rafaela, a co jest dziełem Sangalla. Vill a Madama została zbudowana na całej szerokości wysokiego tarasu. Od strony Rzymu poprzedza ją dziedziniec honorowy, który z drugiej strony tworzy długi i wąski taras; z niego rozciąga się wspaniały widok. Partery oddzielone są żywopłotami ze strzyżonych krzewów, w których co pewien czas pozostawione są otwory widokowe. Poniżej parterów widoczna jest grota z wielkim basenem przykład interesującej architektury.Zachowany we Florencji rysunek Rafaela stał się podstawą dwóch całkowicie przeciwstawnych projektów rekonstrukcji ogrodu: projektu Geymullera (1884) i projektu Maria Bafile z 1942 roku. W obecnym stanie rozplanowanie terenu nie bardzo godzi się z tym ostatnim projektem i nie odpowiada programowi trzech ogrodów: miejskiego, wiejskiego i owoco­wego. Czy kompozycja rozplanowana była na osi willi czy poza nią? Nie wyjaśnia tego rysunek Rafaela, wynika jednak z niego, że zasadą planu byto powiązanie trzech figur geometrycznych: kwadratu, kola i owalu, połączo­nych wspólną osią, której podporządkowane były również wszystkie syste­my schodów.Plan przypomina wskazówki Francesca di Giorgio, który tak wielką wagę przywiązywał do znajomości figur geometrycznych. Ogród ten został tylko częściowo zrealizowany i obecnie jego projekty interesujące są przede wszystkim jako dokument rozwoju myśli architektonicznej. Giovanni da Udine wykonał fontannę w kształcie słonia. Wywodziła się bezpośrednio z inspiracji dekoracją antycznej świątyni Neptuna, odkrytej w ruinach Złotego Domu Nerona. W ten sposób została zrealizowana dekoracja wymarzona przez L. B. Albertiego.Tę nie dokończoną willę podmiejską naśladowano niejednokrotnie, co jest tym bardziej zrozumiałe, że na temat jej budowy często dyskutowano przy okazji kolejnych przerw w pracach. W sztuce ogrodów, bardziej niż w jakiejkolwiek innej, główną wartością koncepcji jest sposób jej dostosowania do określonych warunków, a warunki te bywają nieskończenie różnorodne. Dzielą Bramantego w Belwederze, Rafaela i Antonia da Sangallo w Villa Madama, określają ewolucję, jaka dokonała się w architekturze w latach 15001550.