Założenie kanałów w Anet podyktowane było ich funkcją użytkową 137 były to kanały osuszające. Znaczenie kanałów w Vallery i Gaillon jest odmienne. Tradycja lokalna wiąże z ogrodami w Vallery nazwisko Philiberta Delorme; wiadomo, że wielki architekt w czasie pobytu w Rzymie zwiedzał willę Hadriana i dokonywał tam pomiarów zabytków starożytności, można więc przypuszczać, iż znajomość Kanopos wpłynęła na projekt zbudowania kanału. Niemniej jednak ze względu na skromne rozmiary, 1,00 x 15 m, kanał w Vallery nie miał charakteru monumentalnego. Wydaje się, że w większym stopniu z tym źródłem inspiracji wiąże się powstanie kanału w Maison Blanche w Gaillon, nie wiemy jednak, jakiemu architektowi powierzył kardynał de Bourbon jego wybudowanie.Moda ogrodów z kanałami rozwijała się od połowy XV wieku. W latach 14501487 kanały stanowiły chlubę parku Sucinio (Morbihan) założonego dla Izabeli Szkockiej, wdowy po księciu Bretanii, Franciszku I. Verneuil i Jacques Androuet DucerceauW Verneuil (Oise) wioska moda ogrodów tarasowych, wywodzących się z formuły Bramantego, splata się w sposób najbardziej harmonijny z francuską modą ogrodów z kanałami.Plany tych ogrodów przypisywane są zazwyczaj Jacques’owi Androuet Ducerceau. Prace rozpoczęte dla Ph. de Boulainvilliers. kontynuowane były po roku 1575 dla Jakuba Sabaudzkiego, księcia Nemours i co jest niezwykle ważne dla jego żony Anny d’Este. córki księżnej Ferrary. Czuje się tutaj związki z Italią. W Verneuil wykorzystano zarówno kamienie, jak i wodę. Kamienie wydobyte przy kopaniu „fosy czy przepaści” posłużyły do budowy zamku i tarasów, które rozłożono na stoku wzgórza. Stawy poprzedzała sieć kanałów, których długość wynosiła ponad 1200 m. a każdy z sześciu głównych kanałów miał 20 m szerokości. W ten sposób cały teren położony na południowy wschód od wielkiego stawu, aż do MontlaVille. pocięty został kanałami.Rycina Ducerceau ukazuje wspaniały zespół tarasów schodzących ku niskim parterom o różnych poziomach, ujętym kanałami, otoczonym bindażami promenad i ozdobionym pawilonami i fontannami. Cała kompozycja podporządkowana jest centralnej osi. Tutaj rozmaite poziomy łączą się ze sobą schodami i rampami, a całe założenie rozwija się z niezwykłą logiką. Aleja dojazdowa, o wymiarach 650 x 20 m, wysadzana czterema rzędami lip, zapowiada już prawa, które zapanują w XVII wieku. Rozmaite ogrody połączone są z zalesionym parkiem, który ciągnie się aż do lasu Halatte.Verneuil jest ważnym etapem w ewolucji ogrodów we Francji w XVI wieku. Plan tego ogrodu wykazuje dwojaką proweniencję. Triumfuje tu architektura harmonijnie połączona z lokalną modą kanałów, a całości monumentalnych założeń patronuje myśl antyczna.Czy zamówiony przez króla Karola IX plan nie ukończonych ogrodów Charleval można przypisać temu samemu architektowi? Sieć kanałów zapowiadała się tu wspaniale projektowane wprowadzenie pewnej hierarchii pomiędzy nimi byłoby dalszym rozwinięciem idei ogrodów Verneuil. Jednakże prace nad ogrodem w Charleval, zarzucone w chwili śmierci Karola IX, nie doczekały się nigdy kontynuacji.Wojny religijne położyły kres licznym przedsięwzięciom, zadowalano się więc pielęgnowaniem i utrzymywaniem istniejących ogrodów. W tym trudnym okresie znaczne przemiany dokonały się jedynie w sposobie rozwiązywania szczegółów.
Moda francuska: ogrody z kanałami
