Ogrody krajobrazowe XVIII wieku

Ogrody krajobrazowe XVIII wieku

Od początku XVIII wieku dotychczasowa barokowa forma ogrodów ulegała przeobrażeniu w nową, krajobrazową najwcześniej w Anglii; później została przejęta także w innych krajach europejskich i w Polsce od drugiej połowy XVIII wieku. Urządzanie ogrodów krajobrazowych oparto na układach i pięknie form naturalnych. Podstawowe znaczenie zyskały drzewa pojedyncze, grupy drzew, klomby i gaje naturalnie rozrośnięte. Cenione były nierówności gruntu, swobodnie przepływające strumienie, rzeki oraz stawy. W szerokim zakresie wykorzystywano powiązanie z ota­czającym krajobrazem lasami, łąkami, dolinami, wzgórzami, skałami. Drogi trasowano po liniach krzywych. Zmieniła się i zmalała na ogól. zwłaszcza z biegiem czasu, rola budowli ogrodowych i rzeźb.W Polsce rozwinęły się trzy zasadnicze’typy założeń krajobrazowych: sentymentalne (wczesnoromantyczne). klasycystyczne i romantyczne. W praktyce nieczęsto występują one w czystej formie.Założenia sentymentalne wywodzą się z rozwiązań angielsko-chińskicho rozwiniętym programie literacko-ogrodowym. Tego rodzaju cechy prze­ważają między innymi w ogrodzie ,,Aleksandria” w Siedlcach (około 1768) oraz w takich ogrodach w Warszawie, jak Powązki (1771). Mokotów (około 1775), Na Książęcym (około 1776), a także w najbardziej znanym istnieją­cym do dziś ogrodzie Arkadia koło Łowicza, urządzanym przez Helenę Radziwiłłowa od 1778 roku, o bogatej i różnorodnej scenerii i zestawie­niach mających wywoływać określone nastroje.Założenia klasycystyczne cechuje utrzymanie dominanty pałacu oraz czytelnej struktury powiązań przestrzenno-kompozycyjnych wewnętrznych i krajobrazowego otoczenia, przy ograniczonym udziale wyposażenia w de­koracyjne budowle ogrodowe. Wybitnym ich reprezentantem jest przede wszystkim park Łazienki Królewskie w Warszawie, urządzany przez Stani­sława Augusta w latach 17841795.Do założeń romantycznych XVIII wieku można zaliczyć Zofiówkę (1795-1800), przy czym największy rozwój tego rodzaju ogrodów krajob­razowych miał miejsce w pierwszej połowie XIX wieku.