Plany, kształty i tematy

Louis Massignon w znakomitym skrócie zdefiniował schematyczny plan muzułmańskiego ogrodu: „Ogród orientalny zakłada się na skrawku tere­nu, ożywiając kwadrat pustyni… sprowadza się wodę. wznosi mur, przez który nie może przeniknąć ludzka ciekawość. Wewnątrz znajdują się szachownice drzew i kwiatów, które ścieśniają się coraz bardziej i bardziej w miarę zbliżania się do środka i oddalania od skraju, a pośrodku znajduje się kiosk”.Ten „kiosk”, przejęty z Persji, otwarty na cztery strony świata, odnaj­dujemy we wszystkich opisach, a zwłaszcza w opisach licznych ogrodów wokół Kairu z czasów dynastii Tulunidów. Mimo że częstokroć trudno zaufać historykom arabskim, którzy mają skłonność do fantazjowania, trzeba jednak wziąć pod uwagę ich świade­ctwo.