Lotos i buddyzm

Przewaga stawów i jezior w stosunku do powierzchni gruntów przyczy­niła się do spotęgowania znaczenia lotosu. W lecie lotos jako wodna roślina odgrywał niezrównaną rolę; opanowywał całkowicie powierzchnię wody. tak że stawy i jeziora wyglądały jak kwitnące pola. Przesycając powietrze zapachem’ roztaczał szczególny rodzaj czaru.Kiedy w V wieku zaczął się rozpowszechniać w Chinach buddyzm, lotos stał się obiektem admiracji pełnej czci. Poeta Czou Tuni (10171073) uczcił go następującymi słowy: „Jakże czysty wyłania się ze swego błotniste­go łoża. Jak spoczywa skromnie na swym jasnym stawie. Symbol czystości i prawdy! Wynurza się symetryczny i doskonały w swej niepokalanej czystości; jego subtelny zapach unosi się i rozwiewa… Coś, na co nie można patrzeć ze czcią inaczej, jak tylko z oddalenia, czego nie można sprofano­wać zbyt poufałym zbliżeniem się”.Liczne znaczenia symboliczne, które przypisywano lotosowi, sprawiły, 64 że zajmował wyjątkowe miejsce w religii buddyjskiej jeszcze zanim bud­dyzm przeniknął do Chin. Można rzec, że lotos symbolizuje najszlachetnie­jsze poszukiwanie duchowej czystości.Wierzono, że czysty i nieskalany wynurza się z błota (aluzje da świata materialnego) przez wodę (strefa emocjonalna) i wydostaje się na powierz­chnię, na powietrze (świat ducha). W cudowny sposób otwiera się do słońca, symbolizując rozwój i rozkwitanie ducha ludzkiego albo naturę Buddy: ale pełny rozkwit symbolizuje czystą doktrynę (pundarika) i tron Buddy (passamana). Buddę siedzącego w pozie władcy przedstawiano z rozkwit­łym kwiatem lotosu, podczas gdy bodhisattwę zazwyczaj z małymi, nie całkiem otwartymi lotosowymi kwiatkami.W wyobrażeniach „raju” Amitabhy umieszczono czyste dusze w kwie­cie lotosu.Ta buddyjska tradycja raju, z którą związany był kwiat lotosu, zastąpiła z czasem tradycję raju taoistycznego, krainy nieśmiertelnych Ogrodu Brzoskwiniowego (T’aotzy). Nie sposób zajmować się w tej książce dokładniej symboliką kwiatów i głębokimi powiązaniami, jakie występo­wały w Chinach pomiędzy sposobem ich hodowania a tym, jak je przedsta­wiano. Wyczerpujące wiadomości na ten temat można znaleźć w znakomi­tej książce Osvalda Sirena.U Chińczyków umiejętność uprawy roślin nie wypływała z usystematy­zowanej naukowej myśli. Kierowali się względami artystycznymi; sadzili i pielęgnowali drzewa i kwiaty w swoich ogrodach z racji ich poetyckiego i symbolicznego znaczenia, a także licznych asocjacji uświęcających trady­cyjne odczucie jedności ich czaru i niewyczerpanych sił natury. Wszystko tutaj było ściśle powiązane z koncepcjami religijnymi. Również zwrot w kierunku uprawy kwiatów, który zaznaczył się w Epoce Pięciu Dynastii, w latach 907960, był wyrazem kontynuacji wielkich tradycji taoizmu i buddyzmu.