Należało podkreślić religijny aspekt chińskich ogrodów opisany przez Osvalda Sirena, ale trzeba też oddać należne miejsce elementom architektury, które odgrywały znaczną rolę. w strukturze tych ogrodów. Były to liczne pawilony, altany, pagody, mosty i galerie, których pomysłowe rozmieszczenie wynikało z chęci podkreślenia gry cienia i światła, a także ogradzające mury z bramami i dekoracyjnymi oknami oraz niezliczone balustrady i wykładziny alej.Chińskie pawilony pojawiły się w ogrodach dość późno, w pierwszej połowie XVII wieku, pod koniec panowania dynastii Ming (1644), i stanowiły rezultat długiego procesu ewolucji. Pawilony wykorzystywane w celach zarówno religijnych, jak i świeckich występowały licznie na terenach świątyń i tam, gdzie znajdowały się relikwie Konfucjusza. Zamknięte lub otwarte, założone na planie centralnym, przybierały najbardziej zróżnicowane formy: kwadratu, prostokąta, wieloboku lub koła. Ich mury miały znaczenie konstrukcyjne, natomiast wyższe partie często były traktowane jako kraty wypełnione ażurowym ornamentem, którego układ świadczyło zadziwiającej wyobraźni.Innym zasadniczym elementem architektonicznej dekoracji były otwarte galerie; ich zastosowanie było różne, najpierw służyły jako przejścia pomiędzy rozmaitymi altanami i pawilonami, tworząc zarazem najpiękniejsze zakątki. Zachęcały do przechadzki, zapewniając miłą osłonę przed słońcem i deszczem. Układ galerii, zależny od otoczenia, sprawiał, że sytuowano je zgodnie z obmyśloną trasą spaceru. Ustawione wzdłuż brzegów jeziora, jak na przykład kręta galeria nad K’unminghu. w ogrodach nowego Letniego Pałacu w Pekinie, pozwalały odkrywać najpiękniejsze widoki. Także barwy tych galerii, pokrytych glazurowanymi dachówkami czerwonymi, zielonymi i niebieskimi dodawały im uroku.Balustrady stosowano nie tylko przy wznoszeniu altan, pawilonówi galerii, ale również do wyznaczania wszelkich podziałów ogrodów. Zależnie od funkcji bywały lekkie lub monumentalne, a ich kształty zawsze harmonizowały z otoczenjem. Mury w chińskich ogrodach odgrywają inną rolę niż na Zachodzie. Mają charakter obronny i ich zadaniem jest zamykać ogród i bronić go. Innego rodzaju obramieniami, nietrwałymi i malowniczymi, były żywopłoty z barnbusu lub gałęzi jujuby; przywodziły na myśl wieś pachniały lasami i górami.Po to, by zagłębić się w chiński ogród, trzeba przejść przez liczne otwory przebite w murach. Najstarsze z nich mają formy ośmioboku lub koła. Te ostatnie, nazywane „drzwiami księżycowymi”, cieszyły się największą popularnością, inne przybierały szczególne kształty: waz, tykw, płatków kwiatowych, bereł albo instrumentów muzycznych.Cały ten alfabet dekoracji skomponowanych z kwiatów, owoców, jarzyn lub przedmiotów użytkowych służył do kształtowania obramień okien galerii czy murów, jak w tym nad Stawem Czarnego Smoka, Heilungt’an koło Pekinu, czy w niektórych galeriach nowego Letniego Pałacu.Mosty łączące rozmaite części ogrodu, podobnie jak galerie, mają bardzo wysokie tuki i formę ich uznano za typowo chińską. Mosty te czasem przybierały zygzakowate kształty, tworząc tym samym odpowiednik gry linii otwartych pawilonów, a przede wszystkim alej.Aleje dawały możliwość licznych rozwiązań dekoracyjnych. Do wykładania ich nawierzchni używano wapienia, płyt i płytek marmurowych w połączeniu z różnymi innymi elementami. Powstawały prawdziwe barwne mozaiki; niektóre przypominały plecione kobierce, inne sprawiałv wrażenie spękanego szkła, inne wreszcie inspirowane były motywami lecących ptaków, lwów, wielbłądzich karawan. Znakomite ich przykłady pochodzą z pałacu księcia Kunga w Pekinie.
O różnych elementach architektury
